Jumat, 09 Maret 2012
Materi B.Jawa Kl 7 UTS 2
Persiapan UTS II Kelas VII
SMP Muhammadiyah Program Khusus Surakarta
Tahun 2010/2011
- Basa Krama
Ngoko lugu : Simbah lagi lara wetenge
Ngoko alus : Simbah lagi gerah padharane
Krama alus :
Simbah nembe gerah padharanipun.
- Tembang macapat
Tembang macapat uga diarani sekar
alit utawi tembang cilik. Wujude sekar macapat ana 11.
Paugeranipun tembang macapat:
a. guru gatra :
cacahing larikan saben sapada ( sabait )
b. guru wilangan : cacahing wanda ( suku kata ) saben sagatra.
c. guru lagu/dhong-dhing : taibanipun aksara
swara ( vokal ) wonten ing saben sagatra.
- Tembung kriya.
Tembung kriya ana ing basa Indonesia
tegese “kata kerja”. Wujude tembung kriya ana 2 :
- kriya tanduk ( kata kerja aktif ) : cirine nganggo ater-ater : anuswara ( n,ny,m ng).
Tuladha : n + tari = nari
Ny
+ sapu = nyapu
- kriya tanggap ( kata kerja pasif) : cirine nganggo ater-ater tri purusa ( dak-,kok-,di-) lan seselan –in-
Tuladha : dak + gawa=dakagawa
Kok
+ banting = kokbanting
Tulis
+ in = tinulis
- Geguritan
Geguritan= puisi bebas=puisi modern abasa jawi.
Purwakanthi = unen-unen ingkang
runtut saha endah wonten geguritan.
Maceme ana 3 :
- Purwakanthi swara : ingkang sami swantenipun aksara swara ( vokal : a,i,u,e,o)
Tuladha : gemi setiti ngati-ati ( i ).
- Purwaknthi sastra : ingkang sami penyeratipun swanten sigeg /konsonan.
Tuladha : sluman slumun slamet (
s,l)
Putarane petruk padha padu.
- Purwakanthi basa/lumaksita : ingkang sampun diangge, dipun angge malih wonten ing gatra salajengipun.
Tuladha : bayem arda, ardane ngrasuk busana ( arda ).
- Dongeng
Yaiku crita karangan sing ngayawara lan mokal bisa kalakone.
Wujude dongeng : fabel, legenda, mite, sage, gegedhug ( wiracarita ): crita
kang ngandarake para linuwih ing jaman kuna. ( Tuladhane : Gajah Mada, Wali
Sanga ).
6. Perangane layang
: adangiyah, bebuka, surasa basa, wasana basa, titi mangsa, peprenah, tapak
asma
Adangiyah =
alamat kang dituju
Bebuka =
menehi kabar keslametan
Surasa basa=
isining layang
Wasana basa=
panutuping layang
Titi mangsa=
tanggal,sasi, lan taune nalika nulis layang
Peprenah =
kaprenah apa tumrap sing kokkirimi layang : ingkang putra, saking wayah
Tapak asma
utawa tanda tangan.
- Tembung lingga = kata dasar.
7. Tembung dwilingga ( dwilingga
salin swara, dwipurwa, dwiwasana ).
8. Tembung entar = tembung sing
dudu salugune
Tuladha :
Bocah kok rai gedheg ( = ora duwe isin )
9. Ukara prentah.
10. Cangkriman
Tuladha :
pitik walik saba kebon = nanas
Barang
bosol malah enak = …………..
Tibane ana
ngisor, sing digoleki ana ing dhuwur =………….
11. Wangsalan = kaya cangkriman, nanging batangane sinebut ing ukara
candhake, sarana disrempet bae.
Tuladha
:jenang gula ( =glali ), aja lali marang wong tuwa.
Rokok cendhak ( = tegesan ),
mbok aja sok seneng neges-neges.
12. Sanepa = unen-unen kang
nduweni teges kosok balen.
Karepe kanggo mbangetake.
Tuladha : -
Ambune arum jamban = bacin banget.
Jamban iku
mesthi bacin ambune, nanging isih kaanggep wangi. Mula, tegese ambune bacin
banget .
-
Polahe anteng
kitiran = polahe rongeh /ora karuwan.
Kitiran ( sing
mubeng ) kaanggep anteng. Mula tegese polahe rongeh/ora karuwan.
-Tatune arang
kranjang, playune banter keong, eseme pait madu, kawruhe jero tapak meri, awake
kuru semangka dll.
13. Golekana tegese!
Jembar
segarane=………….
Kebo nusu
gudel=………..
Tulung
menthung=…………
Tumbak
cucukan=……………
14. Pewayangan
Lakon wayang
kuwi akeh cacahe. Umpamane Petruk Dadi Ratu, Kresna Duta, Laire Gathutkaca,
Semar Mbangun Kahyangan, Gathutkaca Palastra lan sapanunggalane.
Piranti
pewayangan = kelir, keprak, blencong, gamelan, waranggana, niyaga, dll.
15. Purwakanthi = ana 3 yaiku
purwaknthi swara, sastra, lan basa
a. Purwakanthi
swara= suwarane utawa vokale padha.
Tuladha :
Tamba teka, lara lunga
b. Purwakanthi
sastra = sing runtut sastrane, tulisane.
Umume manggon
ing wiwitaning tembung utawa tengahing tembung.
Tuladha :
Dikethok-kethok kayan lombok, dirajang-rajang kaya
brambang.
c. Purwaknthi
basa = purwakanthi sing pungkasaning gatra, ngarep runtut karo wiwitane gatra
mburi.
Tuladha :
Kolik priya, priyagung Anjani putra
16. Tembung saroja= tembung kang
padha tegese digandeng dadi siji ngemu surasa mbangetake.
Tuladha : adi
luhung = apik banget; welas asih=asih banget.
|
Materi UTS 2 kl VIII
Persiapan UTS II
Kelas VIII
Bahan:
-
Buku paket basa Jawa
-
Buku Tuntas basa Jawa
-
Buku catetan
1. Perangane
layang : adangiyah, bebuka, surasa basa, wasana basa, titi mangsa, peprenah,
tapak asma
Adangiyah = alamat kang dituju
Bebuka = menehi kabar keslametan
Surasa basa= isining layang
Wasana basa= panutuping layang
Titi mangsa= tanggal,sasi, lan taune nalika nulis layang
Peprenah = kaprenah apa tumrap sing kokkirimi layang :
ingkang putra, saking wayah
Tapak asma utawa tanda tangan.
2.
Bebasan
Yaiku unen-unen sing ajeg panganggone, isi
surasa pepindhan tumrap kahanane wong.
Tuladha:
1. Emban cindhe emban siladan
Tegese: pilih kasih
2. Idu didilat maneh
Tegese : janji wis dikandhake dijabel.
3.
Paribasan
Yaiku unen-unen sing ajeg panganggone,ateges apa anane.
Yaiku unen-unen sing ajeg panganggone,ateges apa anane.
Tuladha:
Katula-tula katali
=wong kang nandang susah terus-terusan.
4.
Saloka
Yaiku tetembungan kang ajeg
panganggone,nanging sinamun ing upama utawa pepindhan.
Contone:
Cebol nggayuh lintang : duwe kekarepan sing
mokal kalakone.
Endhas gundhul dikepeti : wis kepenak
dikepenake.
5.
Unsur intrinsik ana ing cerkak yaiku
Irah-irahan : judul ( kanggo nggambarake
isine cerkak).
Tema : dasare crita utawa idhe dasar crita.
Alur : reroncen kadadean-kadadean ing
crita.
Paraga : tokoh crita utawa tokoh sing
dicritakake.
Latar : papan,wektu,lan swasana ing crita.
Watake paraga : sipat-sipat sing diduweni
paraga.
Amanat : pesen utawa piwulang kang
dikandhut crita.
Sudut pandang : posisine pangripta ing
crita, dadi pengamat ing njaba crita utawa dadi paraga ing njerone crita.
6.
Ukara Lamba
Uga diarani ukara ganep. Tegese ukara kang
nduweni jejer lan wasesa ganep.
Tuladha : Marjana turu
7.
Ukara Camboran
Ukara camboran ing basa Indonesia kasebut
kalimat majemuk. Yaiku ukara loro dirangkep dadi siji.
Tuladha:
Asmali dolanan neker, dene Astuti dolanan
boneka.
8.
Jinise Panambang lan Tegese
1. Panambang
a-:
a.
Akon : tangia ( akon supaya tangi )
b.
Sanajan : pintera ( sanajan pinter )
c.
Ngarep-arep :
udana ( ngarep-arep supaya udan ).
2. Panambang –e
a.
Pandarbe ( milik ) : omahe ( omah darbeke )
3. Panambang –en
a.
Nandhang :
beleken ( nandhang lara belek)
b.
Akon :
jupuken ( akon supaya jupuk )
4. Panambang –an
a. Piranti : garisan ( piranti kanggo
nggaris )
b. Panggonan : sekolahan ( panggonan kanggo sekolah
)
c. Sing : panganan ( sing dipangan
)
d. Nganggo : sarungan ( nganggo sarung )
5. Panambang –ana
Tegese akon nindakake : saponana ( akon nindakake nyapu )
9.
Tembung Rangkep
10.
Yaiku tembung sing dirangkep utawa dibaleni
wandane utawa amung sebagian wandane ( suku kata).
Jinising tembung rangkep:
1. Dwilingga (sing dirangkep linggane )
Contone : omah-omah,mlaku-mlaku
2. Dwilingga salin swara ( sing dirangkep
linggane/kata dasar,nanging swarane owah/malih).
Contone : mloka-mlaku,mongan-mangan.
3. Dwipurwa (sing dibaleni wanda
ngarep=purwane).
Contone : tuku-tutuku=tetuku,
4. Dwiwasana ( sing dibaleni wanda
mburi=wasana)
Contone : cekikik,jegeges,cekakak,celuluk.
Wangsulana
pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi patitis !
1.
Sebutna sing kudu digatekake nalika nindakake
pacelathon !
2.
Gawea tuladha ukara tandhuk lan ukara tanggap (
2 wae )!
3.
Sebutna kang kudu digatekake nalika nulis
lapuran !
4.
Sebutna format/ isine laporan kunjungan ing
sawijining papan !
5.
Tulisen nganggo aksara Jawa !
a.
Dalan rame
b.
Pados laron
c.
Suwidak papat
d.
Wonten dompet
e.
Panganan apa sing paling kok senengi
f.
Ingkang kula remeni inggih punika arem-arem kaliyan sambel goring
kenthang.
“Samubarang
gegayuhan mbutuhake perjuangan”
Langganan:
Postingan (Atom)